Vitrektomi Ameliyatı Nasıl Yapılır? Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci

Gözümüz hassas bir organımız olmakla beraber gözümüzde oluşan herhangi bir kalıcı rahatsızlık hayatımızı çok zorlaştırmaktadır. Bu sebeple hızlı bir şekilde tanı koyup hastalığa yönelik tedaviyi uygulamak doğrusudur. Bu yazımda; vitrektomi nedir, vitrektomi ameliyatı hangi göz hastalıklarında yapılmaktadır ve ameliyat sonrasındaki iyileşme süreci hakkında bilgiler vereceğim.

Vitrektomi Nedir?

Vitrektomi gözün beyaz kısmından gözün içine girilerek retinanın önündeki vitreus boşluğu içinde yapılan tüm ameliyatların ortak ismidir. Ameliyat için girişler gözün pars plana adı verilen bölgesinden yapıldığı için pars plana vitrektomi olarak isimlendirilir. Ayrıca retina cerrahisi veya vitreoretinal cerrahi olarak isimlendirmelerde kullanılmaktadır.

Vitrektomi Ameliyatının Amacı Nedir?

Retinanın önündeki vitreus jeli retinaya yapışıktır. Bu nedenle vitreus jelini keserek uzaklaştırmadan retina yüzeyinde ameliyat yapılamaz. Vitrektominin amacı vitreus jelini retinaya zarar vermeden uzaklaştırmak ve sonrasında retina ile ilgili hastalıkların cerrahi tedavisini yapmaktır.

Vitrektomi Ameliyatı Uygulanan Göz Hastalıkları Nelerdir?

Maküla Deliği (maküler hole, sarı nokta deliği), epiretinal membran (sarı noktada zar üremesi), retina dekolmanı (retina yırtığı sonrası retinanın yerinden ayrılması), şeker hastalığına bağlı göz içi kanamaları, travmalara bağlı retina hasarlanmasında ve katarakt cerrahisi sonrası oluşan komplikasyonlarda pars plana vitrektomi ameliyatı uygulanmaktadır.

Vitrektomi Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Her ameliyatın olduğu gibi vitrektomi ameliyatının da riskleri vardır. Fakat vitrektomi ameliyatının yapılmasını gerektiren hastalıklar hastanın merkezi görmesini veya tüm görme yetisini yitirmesine sebep olacak hastalıklardır. Yani hastalar ameliyat olmazsa oluşacak görme kaybı çok daha ağır olacaktır.

Vitrektomi Ameliyatı Başarı Oranı

Vitrektomi ameliyatı başarı oranı, tecrübeli ellerde genel olarak yüksektir, fakat bu başarı oranı uygulandığı hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilmektedir. Aşağıda vitrektomi ameliyatının uygulandığı göz hastalıklarına göre başarı oranlarını anlattım.

• Epiretinal membran (ERM) hastalığında anatomik başarı oranı % 100’dür. Görme artış oranı ise hastanın doktora ne kadar erken başvurduğuna göre değişmektedir. Uzun süre bekleyen vakalarda görme artış oranı daha az olmaktadır.
• Evre 1 ve 2 Makula deliği (maküler hole) hastalığında da anatomik başarı oranı % 100’dür. Görme artış oranı da bu evreler de yüz güldürücü olmaktadır. Evre 3 ve 4 deliklerde ise başarı oranı daha düşük olmakla beraber yeni gelişen tekniklerle delik kapanma oranı % 90-100’lerde bildirilmektedir. Makula deliği hastalığında da uzun süre bekleyen vakalarda görme artış oranı daha az olmaktadır.
• Retina dekolmanı gibi ağır vakalarda da erken dönemde (ilk 1 hafta) yapılan ameliyatlarda başarı oranları % 90-95 olarak bildirilmektedir. Dekolman gelişmesi ile ameliyat arasındaki süre uzadıkça başarı oranı düşmektedir.

Vitrektomi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Vitrektomi ameliyatı katarakt ameliyatına kıyasla daha uzun sürede yapılır. Vitrektomi ameliyatı ortalama 45 ila 90 dakikada arasında yapılmaktadır, fakat bazı durumlarda ameliyat daha da uzun sürebilmektedir. Ameliyatın uzayabilme ihtimali olduğundan bende ameliyat yaparken hasta konforunu arttırmak için genel anestezi uygulamayı tercih ediyorum. Genel anestezi alan hastaların hastanede bir gece yatmaları gerekir. Hastaların genel anestezi almasının riskli olduğu durumlarda da derin lokal anestezi uygulayarak pars plana vitrektomi ameliyatı yapılabilir. Bu durumda gece hastanede yatış gerekli olmayacaktır.

Vitrektomi ameliyatı uygulanırken çok küçük, milimetrik boyutta 3 ya da 4 kesi yapılarak göz içerisine girilir. Önce çok yüksek hızlı kesiciler ile vitreus jeli uzaklaştırılır sonra da retinadaki hastalığa yönelik girişimlerde bulunulur.

Vitrektomi ameliyatı bitiminde göz içi sıvı, hava, gaz veya silikon yağı ile bırakılır. Sıvı ile bırakılırsa görmede ek bir bozukluğu yol açmaz. Hava, gaz veya silikon yağına tamponad adı verilir. Göz, vitrektomi ameliyatı sonrası hava veya gaz ile bırakılırsa bunlar göz içerisinden kendiliğinden kaybolana kadar hasta çok az görür sonrasında ise görmesi açılır. Hava 5 günde, SF6 gazı 2 haftada, C3F8 gazı ise 6-8 haftada tamamen kaybolur. Silikon yağı ise gözlük numarasında yaklaşık olarak 5 numaralık bir değişiklik yaratır ve göz içerisinden kendiliğinden emilmez. Pars plana vitrektomi sonrası silikon yağı konan gözlerin 2-3 ay sonra tekrar ameliyat edilip silikon yağının çıkartılması gerekir. Bazı durumlarda silikon yağı daha uzun sürelerde göz içinde tutulması gerekebilir. Silikon yağı çıkartıldıktan sonra gözlük numarası eski haline geri döner. Vitrektomi ameliyatı sonrası; hava, gaz veya silikon yağı ile bırakılan hastaların dikkat etmesi gereken hususları aşağıda daha ayrıntılı olarak anlattım.

Vitrektomi ameliyatında göze koyulan silikonun çıkarılması lokal anestezi veya genel anestezi altında yapılmaktadır. Silikon çıkarma işleminde de aynı vitrektomi ameliyatında yapıldığı gibi skleratomi adı verilen kesiler ile göz içerisine girilir. Çok güçlü aspirasyon yapan cihazlar ile silikon yağı göz içerisinden temizlenir. Silikon yağı alındıktan sonra göz içerisi sıvı, hava, gaz veya gerekli durumlarda tekrar silikon ile doldurulur. Silikon yağı çıkarılma işilemi yaklaşık 20-30 dakika sürmektedir. Fakat viskozitesi yüksek silikon yağı kullanıldıysa veya silikon yağı göz içerisinde çok uzun süre durduysa işlem daha uzun sürebilir.

Çocuklarda Vitrektomi Ameliyatı Nasıl Yapılmaktadır?

Çocuklarda ve bebeklerde vitrektomi ameliyatı erişkinlerdeki vitrektomi ameliyatı ile temelde aynı gözükmesine rağmen başlı başına farklı bir cerrahi gibi düşünülmelidir. Göz içerisine giriş yapılacak yerler hastanın yaşına göre hesaplanır. Kullanılan cerrahi malzemelerin çapları en küçük olanlar seçilmelidir. Ayrıca yine erişkinlerden farklı olarak tüm giriş yerlerine dikiş atılmalıdır.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Oluşabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Vitrektomi ameliyatı sonrası bazı komplikasyonlar oluşabilir. Bu komplikasyonlar içerisinde en sık karşımıza çıkanlardan birisi ise vitrektomi ameliyatı sonrası göz tansiyonu yükselmesidir. Bunun en sık sebebi gaz veya silikon yağı verilen hastalara sırt üstü yatmak doktor tarafından yasaklanmasına rağmen hastaların sırt üstü yatmalarıdır. Vitrektomi ameliyatı sonrasında hastada şiddetli öğürme ve kusma oluşursa göz içerisinde kanama oluşma riski ortaya çıkar. Ayrıca çok başarılı geçen vitrektomi ameliyatlarından sonra bile retinada kendiliğinden yırtıklar oluşabilir.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Karşılaşılabilecek Diğer Durumlar Nelerdir?

Kan oturması: Vitrektomi ameliyatı sonrası en sık karşımıza çıkan durumlardan biri gözün beyaz kısmına kan oturmasıdır. Bu durum hasta ve yakınlarında bazen paniğe neden olmaktadır fakat göz sağlığı açısından önemi yoktur. Vitrektomi ameliyatı sonrası oluşan göze kan oturması yaklaşık 10 gün içerisinde kendiliğinden düzelir.

Göz kızarıklığı: Vitrektomi ameliyatı sonrası sık karşılaştığımız başka bir durum ise göz kızarıklığıdır. Göz kızarıklığının olması da vitrektomi sonrası ilk günlerde normaldir ve genellikle birinci haftadan sonra düzelir. Eğer göze dikiş atılmışsa bu dikişler eriyene kadar yaklaşık 2-3 hafta kızarıklık devam edebilir.

Bulanık görme: Vitrektomi ameliyatından sonra göze gaz konulmuşsa gaz kendiliğinden çekilene kadar hasta neredeyse hiç göremez. Çekildikçe gazın olmadığı alanda hasta görmeye başlar. Vitrektomi ameliyatından sonra göze silikon yağı konulmuşsa da silikon yağı ek bir ameliyat ile alınana kadar hasta bulanık görür.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Yatış Pozisyonları

Vitrektomi ameliyatı sonrası yatış pozisyonu, tedavi edilen hastalığın türüne göre ameliyat sırasında yapılan işlemlere göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bundan dolayı size en uygun yatış pozisyonu doktorunuz anlatacaktır. Aşağıda ameliyatın uygulandığı bazı göz hastalıklarda yatış pozisyonlarını anlattım.

• Epiretinal membran ameliyatı sonrası genelde göz sıvı ile bırakılır ve yatış pozisyonu önerilmez. Eğer göz hava veya gaz ile bırakılırsa ilk 3-5 gün yüz üstü yatış pozisyonu verilir.
• Maküla deliği cerrahisi sonrası ilk 5 gün yüz üstü yatış pozisyonu verilir.
• Retina dekolmanı cerrahisi sonrası retinadaki yırtıkların konumuna verilen tamponada göre farklı yatış pozisyonları verilebilir.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci

Pars plana vitrektomi ameliyatı sonrası iyileşme süreci katarakt ameliyatına kıyasla daha uzundur. İlk hafta görmede artış başlamakta ve 6 ay boyunca iyileşme sürmektedir. Çoğu hastada dikiş atmaya gerek olmamaktadır. Dikiş atılması gerekirse de bu dikişler 3 hafta içerisinde kendiliğinden emilir.

İyileşme Sürecinde ve Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vitrektomi ameliyatı sonrası iyileşme süresince hastaların gözlerini ovmamaları, travmadan kaçınmaları ve damlalarını doğru şekilde kullanmaları çok önemlidir. Ayrıca göz içi hava, gaz veya silikon ile bırakıldıysa hastalara belli yatış pozisyonları verilir. Bu yatış pozisyonu hastalığın türüne göre değişiklik gösterir. Ama göz tamponad ile bırakıldıysa genelde sırtüstü yatış yasaklanır.

Pars plana vitrektomi sonrası göz hava veya gaz tamponadı ile bırakıldıysa bu tamponad tamamen kaybolana kadar hastanın uçağa binmesi veya araba ile çok yüksek rakımlara çıkması (Örnek: İstanbul’dan araba ile yola çıkıp Bolu dağına çıkması) yasaktır. Vitrektomi sonrası göz silikon yağı ile bırakılırsa uçağa binme veya yüksek rakımlara çıkma konusunda bir kısıtlama olmamaktadır. Fakat silikon yağının bozulmasına neden olabileceği için hastaların hızlı tempolu sporları yapmaları istenmemektedir.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Görme Seviyesi

Vitrektomi ameliyatı sonrası görme seviyesi hastalığın türüne göre değişkenlik gösterir. Fakat hastaların gözdeki tamponadlar emilene veya gözden alınana kadar bulanık görecekleri daha sonra da 6 ay boyunca iyileşmenin devam edeceğini bilmeleri iyi olacaktır.

Vitrektomi ameliyatları sonrası görme seviyeleri çok değişkendir. Ameliyat sonrası görme düzeyini belirleyen en önemli faktörler ameliyattan önceki görme seviyesi ve hastalık oluşumuyla ameliyat arasında geçen süredir. Ameliyat öncesi görme seviyesinin iyi olması ve hastanın erken doktora başvurmuş olması vitrektomi sonrası görme seviyesini arttıran faktörlerdendir. Bu şekilde erken ameliyat edilen hastalarda %80-100 seviyelerinde görmeye ulaşılabilir. Buna karşın çok beklemiş hastalarda vitrektomi sonrası hastanın %5-10 görmesi bile başarı olarak kabul edilebilir. Ayrıca vitrektomi ameliyatı sonrası kırık görme, yamuk görme, görülemeyen alanların olması gibi semptomlar oluşabilir. Bu durumlar ilk 6 ay içerisinde bir miktar iyileşebilir ama yine de tamamen geçmeyebilir.

Vitrektomi ile Katarakt Operasyonu Benzer Operasyonlar Mıdır?

Vitrektomi ve katarakt ameliyatları çok farklı ameliyatlardır. Vitrektomi ameliyatı retina hastalıkları konusunda uzmanlaşmış doktorlar tarafından yapılmaktadır. Kataraktı olan hastalarda katarakt ameliyatı ile vitrektomi ameliyatı birlikte yapılabilmektedir.

Vitrektomi Ameliyatı Konusunda Sık Sorulan Sorular

Vitrektomi ameliyatı konusunda çok sık sorulan soruların cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Göz Tansiyonu Yükselir Mi?

Vitrektomi ameliyatı sonrası göz tansiyonu yükselebilir. Bu durum genelde geçicidir ve damlalar ile kontrol altına alınır.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Ağrı Olur Mu?

Vitrektomi ameliyatı sonrası ilk günler gözde batma ve yanma olabilir. Gözde şiddetli ağrı olması durumunda göz doktoruna başvurmak gerekir.

Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Kanama Olur Mu?

Vitrektomi ameliyatı sonrası gözün beyaz kısmında kızarıklık ve kanlanma olması normaldir. Nadiren göz içi dokularda da kanama olabilir. Bu durum doktor kontrollerinde anlaşılabilir.

Vitrektomi Ameliyatı Fiyatı Nedir?

Vitrektomi ameliyat fiyatları hastalığın türüne, kullanılacak ek malzemelere ve tamponad türüne göre değişmektedir.