Renk Körlüğü Nedir? Belirtileri Nelerdir, Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bazı kişiler belirli renkleri veya renklerin tonlarını ayırt edemezler. Görme konusunda bu sorunu yaşayan kişilerde renk körlüğü hastalığı bulunmaktadır.

Renk Körlüğü Nedir?

Renk körlüğü, belirli renkleri veya aynı rengin tonlarının algılanamadığı görme bozukluğu hastalığına verilen isimdir. Retinanın renkli görmeden sorumlu hücrelerinin ismi koni hücreleridir. Farklı renkler ve tonları için özelleşmiş pigmenler içeren 3 farklı koni hücresi bulunmaktadır. Renk körlüğü hastalığının temel nedeni de bu koni hücrelerden bir kısmının yokluğu veya fonksiyonunu yerine getirememesidir. Çoğunlukla kalıtsal olarak doğuştan gelmesine rağmen, bazı kişilerde de farklı nedenlerden dolayı sonradan oluşabilmektedir. Hastalığın en yaygın hali, kırmızı ve yeşilin karıştırılmasıyla ortaya çıkmaktadır. Nadir de olsa tüm tonların gri olarak algılanması şeklinde de görülebilmektedir.

Aslında hastalığın en ağır ve en nadir formu olan tüm renklerin gri görülmesi dışında renk körleri renkleri görebilir. Fakat bazı renkleri daha farklı görürler. Örnek olarak kırmızı-yeşil renk körleri kırmızı ve yeşili birbirine yakın renk tonları olarak algılar. Ancak bu kişiler renk körü olmalarına rağmen trafik ışıklarındaki kırmızı ve yeşili birbirinden ayırt edebilirler. Bu nedenlerle pek çok insan renk körü olduğunu kendisi fark edemez. Farklı nedenlerle sağlık kuruluşlarına başvurdukları sırada yapılan testler neticesinde hastalık tespit edilir. Hastalığın erken tespiti özellikle gençlerin meslek seçimleri açısından önemlidir. İleri düzeyde renk körlüğü olanlar, renklerin anlamlarının önemli olduğu işlerde çalıştırılamazlar.

Renk Körlüğü Belirtileri Nelerdir?

Renk körlüğü olan kişilerin hiçbir rengi göremeyip dünyayı siyah beyaz veya tek bir rengin farklı tonlarında gördüğü sanılır. Fakat belirgin bir belirti veren bir görme problemi olmadığı için bu doğru bir durum değildir.

Renk körlüğü belirtileri, kişinin belirli bir rengi algılayamaması ve tam renk körlüğü olmasına göre değişmektedir. Renk körlüğü problemi olan kişiler genellikle renkleri görmelerine rağmen belirli renkleri çok soluk gördüklerinden ayırt etmekte zorlanırlar. Örneğin, sık görülen bir türü olan kırmızı yeşil renk körlüğü problemi olanlar, kımızı ve yeşil renkleriyle beraber bu renklerin karışımlarını da birbirine yakın tonlar olarak görmektedirler. Hastalığın nadir görülen ilerleyici bir türü olan tam renk körlüğünde hasta dünyayı siyah beyaz görür.

Hastalığın Nedenleri Nelerdir?

Renk körlüğü çoğunlukla kalıtsal nedenlerden ileri gelse de ilaç kullanımı ve kimyasal maddeler uzun süreli maruz kalma gibi dışsal nedenlerle de sonradan ortaya çıkabilmektedir. Retina da kırmızı, yeşil ve mavi rengi algılamamızı sağlayan koni reseptörlerinde oluşabilecek herhangi bir problem de renkleri algılamada sorun yaşamaya neden olmaktadır.

Renk körlüğü kalıtsal bir hastalık olmasından dolayı bu problemi yaşayan bireylerin çocuklarında da doğumla birlikte ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir. Doğuştan gelen türünde genel olarak X kromozomu ile aktarılmaktadır. X kromozomunun erkeklerde tek olması ve kadınlarda iki adet olması nedeniyle hastalığın anne ve babadan geçişleri farklılık göstermektedir. Bu nedenle hastalık erkeklerde daha çok görülmektedir. Ayrıca ebeveynlerde renk körlüğü olmasa bile kalıtsal aktarımlar nedeniyle çocuklarda görülebilmektedir. Bu hastalığın sonradan ortaya çıkan türünün nedenleri arasında; optik nevrit, kafa travmaları, makula dejenerasyonu, görme sinirlerinde oluşan hasarları sayabiliriz. Bu saydıklarımız gibi sonradan ortaya çıkan rahatsızlıklar bu hastalığa neden olabilirken bunların dışında metal zehirlenmesi ve bazı ilaçların kullanımı da hastalığa neden olabilmektedir.

Renk Körleri Dünyayı Nasıl Görmektedirler?

Renk körlerinin dünyayı görme şekilleri koni hücrelerindeki eksikliğe göre değişmektedir. Pigment eksikliğinin seviyesine göre normale yakın görebilecekleri gibi, hastalığın ileri derecelerinde algılarının gerçek durumdan çok az olduğu söylenebilir.

Aydınlanmanın az ya da yetersiz olduğu mekanlarda soluk bir rengi canlıymış gibi algılayabilmektedirler. Nadir olsa da, hastalığın ilerlemiş seviyelerinde siyah beyaz görebilmektedirler.

Hastalığın Tanısı Nasıl Koyulur?

Renk körlüğü, genellikle Ishihara plakları ile yapılan testle tespit edilmektedir. Test adını, bu testi tasarlayan Tokyo Üniversitesinde profesör olan Shinobu Ishihara’dan almıştır. Testlerin hepsi, bir sayı ya da bir yol gösteren dizi halinde olan noktalı plakadan oluşmaktadır.

Ishihara testi sırasında iç içe geçmiş renklerin içinde bulunan harf, rakam ve çeşitli işaretleri hastanın tanımlaması beklenir. Testte amaç üç ana rengi algılama ve ayırt etme seviyesini ölçmektir.

Başka bir tanı yöntemi ise renkli ipliklerin içi içe karıştırılarak, renk körü olduğundan şüphelenilen kişilerden renkleri ayırt etmesini ve gruplamasını istemektir. Renk körlüğü olan kişiler renkleri ayırt edemediğinden bu eylemi yapamamaktadırlar.

Bundan başka renk körlüğü testleri olmasına rağmen hiçbiri Ishihara testi kadar ünlü değildir. Bu testin hem çok bilinir olması hem de testte kullanılan plakaların uygun maliyetli olması tüm dünyada tercih sebebi olmaya devam etmektedir.

Renk Körlüğünün Türleri

Gözümüzde bulunan üç farklı koni hücresi ile kırmızı, mavi ve yeşil renklerini ve bu renklerin tonlarını algılayıp ayırt edebilmekteyiz. Renk körlüğü hastalığı ayırt edemediğimiz renklere göre 3 farklı türde temel sınıflandırılma yapabiliriz.

Yeşil Renk Görme Bozukluğu Deuteranopia

Yeşil renk görme eksiklikleri, renk körlüğünün en yaygın biçimleridir. Kırmızı-yeşil renk körlüğünün bu alt tipi, toplumdaki erkeklerin yaklaşık %6’sında mevcuttur. Çoğunlukla hafif formu olan deuteranomali şeklinde görülür.

Kırmızı Görme Bozukluğu Protanopia

Kırmızı renge duyarlı koni hücrelerinin yokluğu veya fonksiyon bozukluğu nedeniyle ortaya çıkar.

Mavi Görme Bozukluğu Tritanopia

Mavi renge duyarlı koni hücrelerinin yokluğu veya fonksiyon bozukluğu nedeniyle ortaya çıkar. Deuteranomali ve protanopiaya göre daha nadir görülür.

Renk Körlüğü Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

Pek çok vakada hastalık genetik sebeplerle oluştuğundan bu tip vakaların herhangi bir ilaç ve ameliyatla tedavisi yoktur. Tedavi de amaç hastanın yaşam kalitesini iyileştirmeye yönelik işlemleridir.

Üç temel renk için özel yoğunlukta üretilmiş gözlük ve kontakt lensler, hastaların renkleri algılamasını büyük oranda düzeltebilmektedir. Hasta gözlük ve lensleri kullandığı zamanlarda renkleri daha iyi şekilde görebilmektedir.

Ebeveynlerinde ya da aile geçmişinde bu hastalık olan kişilerde ve özellikle çocuklarda göz kontrolü ile erken teşhis yapılması çok önemlidir.

Renk Körlüğü Testi (Ishihara Testi)

Renk körlüğünün tespiti için basit bir test yapabilirsiniz. Kişi bu testte renk levhalarında bulunan rakamları doğru şekilde algılamalalıdır. Aksi şekilde renk körlüğünden söz edilebilmektedir. Bu test renk körlüğünün tespitinde kullanılsa da en doğru teşhis doktor tarafından yapılan detaylı göz muayenesi sonucunda konulabilir.

Aşağıda 17 adet Ishihara Test Plakları kullanılarak oluşturulan renk körlüğü testi  mevcuttur ve her plak farklı açıdan renk körü olup olmadığınızı test etmektedir.