Prematüre Retinopatisi Nedir? Prematüre Retinopatisinin Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Prematüre retinopatisi (ROP), doğduğunda sağlıklı bebeklerde olması gereken ağırlığa sahip olmayan ve genellikle erken doğan bebeklerde görülen önemli bir göz sağlığı sorunudur. Prematüre bebeklerde retina tabakasının damarsız alanlarında oluşan ve sinir hasarına yol açarak görme kaybına neden olmaktadır.

Prematüre retinopatisi (ROP) göz hastalığının ebeveynler (anne-baba) tarafından fark edilen bir belirtisi bulunmamaktadır.

Prematüre retinopatisinin tespit edilerek erkenden tedaviye başlanması için düzenli kontroller önemlidir.

Prematüre Retinopatisi Nedir?

32 haftanın veya 1500 gramın altında doğan bebeklerin retina damarları tamamlanmamıştır. Doğumdan sonra eksik kalan retina damarları gelişirken retinanın yüzeyinde ilerlemek yerine retinayı yerinden kaldıracak, retinada yırtıklara ve kanamalara neden olacak şekilde retinanın önündeki vitreus jeline doğru ilerleyebilir. Damarların bu şekilde gelişmesi tamamen körlüğe sebep olacak sorunlara yol açabilir.

Prematüre Retinopatisinin Evreleri Nelerdir?

Prematüre retinopatisi evrelemesinde zon, evre ve plus hastalık olmak üzere 3 ayrı kavram vardır.

Zon: Zonlar 1’den 3’e kadar sınıflanır ve retinadaki sağlam damarların retinanın ne kadarını kapladığını tanımlar. Zon 1’de çok az sağlam damar mevcutken, zon 3’te sağlam damarların olmadığı çok az boş alan mevcuttur. Zon 1’den 3’e doğru gittikçe risk azalır

Plus (artı) hastalık: Damarlarda kıvrımlanma artışı ve genişleme ile kendini gösterir. Var ya da yok olarak sınıflama yapılır.

Evre: Evre arttıkça ROP hastalığına bağlı görme kaybı riski artmaktadır

Evre 0: Retina damarları gelişmemiştir fakat diğer evre bulgularının hiçbiri yoktur.

Evre 1: Retina damarlarının olduğu ve olmadığı alanın sınırında demarkasyon hattı adı verilen belirgin bir sınır gelişmiştir.

Evre 2: Demarkasyon hattı kalınlaşır ve ridge adını alır.

Evre 3: Bozuk retina damarları oluşur ve retina yüzeyinden yukarıya – vitreusa doğru ilerlemeye başlar

Evre 4: Retinanın bir kısmı alttaki tabakadan ayrılmıştır (kısmi retina dekolmanı)

Evre 5: Tüm retina alttaki tabakadan ayrılmıştır (total retina dekolmanı)

Prematüre Retinopatisinin Nedenleri Nedir?

Prematüre retinopatisinin ana nedeni erken doğumdur. Premature retinopatisi gelişimi ancak 32 haftadan önce (nadiren 34 haftanın altında da görülür) veya 1500 gramın altında doğan bebeklerde görülür.

Premature Retinopatisi Gelişimi Açısından Risk Taşıyan Bebekler Hangileridir?

Doğum haftası ve doğum ağırlığı azaldıkça prematüre retinopatisi riski artmaktadır. Akciğer gelişimin bozuk olması, bebeğin solunum cihazlarına bağlı kalması, enfeksiyonlar, beyin kanaması, düşük IGF-1 seviyeleri, kan şekerinin yüksek olması ve idrarla protein atılması ROP riskini daha da arttırır.

Prematüre Retinopatisi Nasıl Oluşmaktadır?

Retina damarları tam gelişmeden doğan bebeklerde doğumla birlikte damar gelişimi aniden durur. Özellikle bu bebekler solunum cihazlarına uzun süre bağlı kalmak zorunda kalırsa damar gelişimi baskılanmaya devam eder. Damar gelişimini devam ettirebilmek adına vücudun kendisinin salgıladığı VEGF adı verilen faktör aşırı miktarlara ulaştığı zaman anormal damar gelişimine neden olur ve prematüre retinopatisi oluşur.

Prematüre Retinopatisinin Belirtileri Nelerdir?

Premaütre retinopatisinin erken dönemlerinde ailelerin fark edebilceği bir bulgu oluşmaz. Bu yüzden ülkemizde 34 hafta ve 1500 gramın altında doğan tüm bebeklere prematüre retinopatisi (ROP) taraması yapılmaktadır. Ailelerin yapması gereken doktorlarının önerdiği tüm kontrollere zamanında bebeklerini getirmeleridir. Eğer prematüre retinopatisi tedavi edilmezse geç dönemde bebekte görülebilecek bulgular ise gözde kayma (şaşılık), kırmızı göz reflesinin alınamaması, gözden beyaz refle alınması, bebeğin göz takibi yapmamasıdır. Prematüre retinopatisi hastalığının tamamen körlüğe yol açabilecek bir hastalık olduğu unutulmamalıdır.

Prematüre Retinopatisi Tanısı Nasıl Konulmaktadır?

Premature retinopatisi tanısı damlalı muayene ve indirekt oftalmoskopi adı verilen özel bir muayene cihazı ile yapılan ROP taramalarıyla konmaktadır. ROP taramalarının nezaman yapılacağı yazımızın ilerleyen kısımlarında belirtilmiştir.

Prematüre Retinopatisi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Prematüre retinopatisinde uygulanan tedavi yöntemleri göz içi anti-VEGF enjeksiyonları, diod lazer uygulaması ve gerekli hallerde vitrektomi cerrahisidir. Hangi tedavinin uygulanacağına hastalığın zonuna ve evresine göre karar verilir.

Anti-VEGF enjeksiyon tedavisi

Prematüre retinopatisi için uygulanan anti-VEGF göz içi enjeksiyon tedavisi için genel anestezi kullanılmaz. Yenidoğan yoğun bakım şartlarında veya steril bir odada damla ile anestezi sağlanarak yapılır. Bebeklere özel çok küçük iğneler kullanılarak işlem gerçekleştirilir. Enjeksiyon sonrası anormal damarların gerileyip yeni ve normal damarların gelişmesi beklenir. Eğer göz içi enejksiyon yetersiz kalır veya bir süre sonra hastalık yeniden aktive olursa diod lazer uygulaması veya vitrektomi cerrahisi gerekebilir.

Diod Lazer Fotokoagulasyon Uygulaması

Prematüre retinopatisi için uygulanan diod lazer uygulaması genel anestezi altında gerçekleştirilir ve retinanın damarlanmamış tüm alanları lazer atışları ile doldurulur. Bu alanlardan daha sonra damar gelişimi olmaz.

Vitreoretinal Cerrahi (Vitrektomi)

Premature retinopatisi için uygulanan vitrektomi cerrahisi temelde erişkinde uygulanan vitrektomi cerrahisine benzerdir.

Prematüre Retinopatisi Tedavisinde Yenilikler

Prematüre retinopatisi hastalığında son yıllarda göz içi anti-VEGF enjeksiyonlarının uygulanması ile başarı oranları artmıştır. BEATROP çalışmasına göre evre 3 hastalıkta anti-VEGF tedavisiyle %4.3, diod lazer tedavisiyle ise %21,9 göre daha düşük nüks oranı tespit edilmiştir. İki tedavi arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.

Prematüre Retinopatisi Hastalığı ile ilgili Sık Sorulan Sorular

Prematüre Retinopatisi İçin İlk Muayene Zamanı Nedir?

Uluslararası prematüre retinopatisi rehberlerine göre 27 hafta ve sonrası doğan bebeklerde doğumdan 4 hafta sonra tarama muayenelerine başlanır. 26 hafta ve öncesi doğan bebeklerde ise ilk muayene bebek 31. haftaya ulaştığı zaman yapılır (örnek: 25 hafta doğan bir bebeğe 6 hafta sonra, 24 hafta doğan bir bebeğe ise 7 hafta sonra ilk muayenesi yapılır

Bebeklerde ROP Muayenesi Nasıl Yapılmaktadır?

ROP muayenesi öncesi gözlere damla damlatılır ve göz bebekleri büyütülür. Göz bebekleri büyüdükten sonra uyuşturucu bir damla damlatılır. Sonrasında indirekt oftalmoskopi, elde tutulan bir mercek ve göze bastırmak için depresör adı verilen bir alet kullanılarak muayene yapılır.

Bebeklerde Rop Muayenesi Sonrası Gözde Kanlanma Oluşmasının Nedenleri Nelerdir?

Premature retinopatisi muayenesi sonrası gözde kızarıklık veya kanlanma ortaya çıkabilir. Bunun en sık nedeni depresör dediğimiz aletle göze bastırılmasıdır. Bu nedenle oluşan kanlanma ilk bakışta aileleri çok endişelendirse de aslında göz sağlığını etkileyecek bir durum değildir. 10-15 gün içerisinde kendiliğinden iyileşir. Tedavi verilmesine gerek olmayan bir durumdur. Eğer kızarıklık ile birlikte çapaklanma varsa göz doktoruna başvurmak gerekir.

ROP Hastalığı Görülen Bebekler İleride Hangi Sorunlarla Karşılaşabilmektedir?

Prematüre retinopatisi olan bebekler tedavi edilseler bile ileride gözlük kullanma ihtiyacı, şaşılık, göz tembelliği ve retina yırtılmaları açısından daha risklidirler.

Prematüre Retinopatisi Hastalığı Olup Tedavi Olmayan Bebeklerde Gelecekte Oluşabilecek Durumlar

Premature retinopatisi olan ve tedavi gereken tüm hastalara acil tedavi yapılması gerekir. Eğere tedavi yapılmazsa tamamen körlükle sonuçlanabilir.

Bebeklerde Prematüre Retinopatisi Göre Görülme Oranları Nelerdir?

Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl toplam 14.000 premature bebeğe ROP teşhisi konuyor. Bu hastaların %8 ile %11 arasındaki kısmında tedavi gerektirecek kadar şiddetli ROP hastalığı gelişiyor. CRYO-ROP çalışması verilerine göre, doğum ağırlığı 1.250 gr’ın altında olan bebeklerin %66’sında ve doğum ağırlığı 1.000 gr’ın altında olan bebeklerin %82’sinde ROP gelişiyor.