Diyabetik retinopati, şeker hastalığının (diyabet) gözün retina tabakasına zarar vermesiyle ortaya çıkan göz hastalığıdır.

Bu yazımızda; diyabetik retinopati belirtileri nelerdir, nasıl tanı koyulmaktadır ve tedavi yöntemleri ve tedavi sürecini detaylıca anlatacağım.

Diyabetik Retinopati Nedir?

Şeker hastalığı (diyabet) tüm vücuttaki damarlarda olduğu gözün retina tabakasındaki damarlarda da bozulmalara yol açar. Bu bozulmalara bağlı retinada kanamalar, hiç kan gitmeyen alanlar (iskemi alanları), anormal damar gelişimleri, makula (sarı nokta) ödemi ve traksiyonel retina dekolmanı ortaya çıkabilir.  Retina görmemizi sağlayan hücreleri barındırdığı için diyabetik retinopati de ciddi görme kayıplarına neden olabilmektedir.

Diyabetik Retinopati Nedir? Diyabetik Retinopatinin Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Diyabetik Retinopati Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Diyabetik retinopati hastalığının tek sebebi diyabet hastalığıdır.

Kimler Diyabetik Retinopati Riski Taşımaktadır?

Diyabet hastalığının süresi uzadıkça, kan şekeri kontrolü bozuldukça diyabetik retinopati riski artmaktadır. Diyabetik hastaların %50’ sinden fazlasında yıllar içerisinde diyabetik retinopati gelişir. Ayrıca hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, obezite, vitamin D eksikliği, gebelik ve çocuk hastaların ergenliğe girişi diyabetik retinopati oluşma riskini arttırır.

Diyabetik Retinopati nedir, belirtileri nelerdir ve tedavisi nasıl yapılmaktadır.

Diyabetik Retinopati Hangi Tip Diyabette Görülmektedir?

Tip 1, tip 1 ve gebelik diyabeti olmak üzere tüm diyabet türlerinde diyabetik retinopati görülebilir.

Diyabetik Retinopatinin Evreleri Nelerdir?

Diyabetik Retinopatinin bilinen 3 farklı evresi vardır. Bunlar

  1. Non-Proliferatif Diyabetik Retinopati
  2. Proliferatif Diyabetik Retinopati
  3. Diyabetik Makula Ödemi (Sarı Nokta Ödemi)

Diyabetik retinopatinin bu 3 evresinde farklı belirtiler görülür. Evrelerin detaylarını aşağıda bulabilirsiniz.

Non-Proliferatif Diyabetik Retinopati

Diyabetik retinopatinin ilk evresi non-proliferatif evredir. Bu evrede retinada mikroanevrizma adı verilen küçük damar genişlemeleri, küçük – orta boy kanamalar, lipid içerikli birikintiler ve atılmış pamuk manzarası adı verilen kanlanmanın azalmasına bağlı retina sinir liflerinde ödem gözükür.

Proliferatif Diyabetik Retinopati

Diyabetik retinopatinin bu evresinde retinada kanlanmayan (iskemik) alanların oranı çok arttığı için vücut bu alanlara tekrar kan götürmek için yeni damarlar geliştirir. Fakat bu yeni gelişen damarlar (neovaskularizasyon) bozuk yapıda olduğu için göz içerisine ciddi boyutta kanama oluşturabilir. Ayrıca bu damarlar retinayı havaya kaldırarak traksiyonel retina dekolmanı denen durumun gelişmesine neden olabilir.

Diyabetik Makula Ödemi (Sarı Nokta Ödemi)

Şeker hastalığına bağlı görme noktasında ödem oluşmasına diyabetik makula ödemi denmektedir. Diayabetik maküla ödemi ayrı bir evre değildir, hem non-proliferatif hem de proliferatif evreye eşlik edebilir.  The Diabetes Control and Complications Trial (DCCT) çalışması, tip 1 diyabetli hastaların %27’sinde 9 yıl içinde diyabetik makula ödemi geliştiğini bildirmiştir. WESDR çalışması ise  tip 2 diyabetli hastalarda diyabetik makula ödemi gelişme oranını %14 – %25 aralığında saptamıştır.

Diyabetik Retinopati Belirtileri (semptomları) Nelerdir?

Diyabetik retinopati ilk aşamalarda bulgu vermez. Diyabetik makula ödemi gelişince görme düzeyinde azalma, merkezi görmede azalma, okuma güçlüğü ve cisimlerin şekillerinin bozuk veya yamuk görülmesi gibi belirtiler oluşur. Proliferatif evrede kanamalar ortaya çıkarsa çok sayıda sinek uçuşması, kurum yağması veya görmenin tamamen kapanması gibi bulgular ortaya çıkabilir.

Diyabetik Retinopati Tanısı Nasıl Konulmaktadır?

Diyabetik retinopati ilk aşamalarda bulgu vermediği için diyabetik hastaların belli periyodlarla göz tarama muayenesi yaptırması gerekmektedir. Tip 1 diyabet hastaları 30 yaş öncesi tanı aldılarsa tanıdan 5 yıl sonra tarama muayenesi yaptırmaya başlamalıdırlar. Tip 2 diyabet hastaları ve 30 yaşından sonra tanı alan tip 1 diyabet hastaları tanı anında göz tarama muayenesi yaptırmaya başlarlar. Bu muayenede damlalar ile göz bebeği büyütülür ve mercekler ile retina incelenir. Diyabetik makula ödemi olup olmadığını anlamak için ise göz tomografisi olarak bilinen OKT (OCT) testi yapılır.

Göz tomografisi (OKT veya OCT)  konusunda daha detaylı bilgi almak isterseniz “Optik Koherens Tomografi (OCT) Nedir? Göz Tomografisi Nasıl Çekilir?” yazıma göz atabilirsiniz.

Diyabetik Retinopati Nasıl Tedavi Edilir?

Diyabetik retinopati göz hastalığı çok farklı yöntemlerle tedavi edilebilmektedir.

Göz İçi İlaç Enjeksiyonları (İğne Tedavisi)

Diyabetik makula ödeminin en güncel tedavisi göz içi enjeksiyonlarıdır. Diyabetik makula ödemi tedavisinde iki tür iğne çeşidi kullanabiliriz. Bunlardan ilki anti-VEGF grubunda olan Altuzan, Lucentis ve Eyleadır. Bu ilaçlar kısa etkilidir ama aynı zamanda proliferatif evredeki anormal damarların geçici olarak gerilmesini de sağlar. İkinci tür iğne ise steroid grubunda olan Ozurdex implantasyonudur. Bu ilaç anormal damarları geriletmez ama daha uzun etkilidir.

Göz içi enjeksiyonları (intravitreal enejksiyon) ile ilgili detaylı bilgiyi “Göz İçi İğne Tedavisi Nedir? Göz İçin Enjeksiyon Nasıl Yapılır?” yazımda bulabilirsiniz.

Argon Lazer Tedavisi

Diyabetik retinopatideki anormal yeni damarların esas tedavisi argon lazer uygulamasıdır. Bu uygulamada kanlanması azalan ve görme alanına çok katkısı olmayan retina alanlarına 360 derece boyunca argon lazer uygulanır. Tüm alanların doldurulması 3-5 seansta tamamlanır.

Argon lazer konusunda çok daha detaylı bilgiyi  “Argon Lazer” yazımızda bulabilirsiniz.

Cerrahi Tedavi (Ameliyat)

Diyabetik retinopatiye bağlı gelişen göz içi yoğun kanamalarda (vitreus hemorajisi) bir ay kanamanın çekilmesi için beklenir. Eğer 1 ayda kanama çekilmiyorsa vitrektomi ameliyatı yapmak gerekir. Ayrıca diyabetik retinopatiye bağlı retinayı yerinden ayıran zarlar gelişebilir bu duruma traksiyonel retina dekolmanı denir. Traksiyonel retina dekolmanı durumunda da vitrektomi ameliyatı yapmak gerekir.

Vitreoretinal Cerrahi (vitrektomi ameliyatı) konusunda daha fazla bilgiyi “Vitrektomi Ameliyatı” yazımızda bulabilirsiniz.

Diyabetik Retinopati Ameliyatının Başarı Oranı Nedir?

Sadece göz içi kanama olan diyabetik retinopati hastalarında anatomik başarı oranı %100’dür ve görme seviyesi 1.0 olarak belirttiğimiz %100 seviyesine çıkabilir. Fakat diyabetik makula ödemi ve traksiyonel retina dekolmanı gibi ek durumlar arttıkça görme artışı sınırlanmaktadır.

Ameliyat Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Vitrektomi ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gerekenlere ek olarak hastanın kan şekeri düzeyini de hep dengede tutması gerekir.

Ameliyat sonrasında iyileşme süresi ve dikkat edilmesi gerekenler konusunda detaylı bilgiyi “Vitrektomi Ameliyatı” yazımızda bulabilirsiniz.

Diyabetik Retinopati Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hamilelikte Diyabetik Retinopati Nasıl Yönetilmelidir?

Hamilelikte diyabetik retinopatiye bağlı anormal yeni damarlar (neovaskularizasyon) geliştiyse argon lazer uygulaması yapılmasının bir sakıncası yoktur. Diyabetik makula ödemi gelişen hastalarda ise hamilelik döneminde anti-VEGF ajanlar yerine Ozurdex implantasyon tercih edilir.

Diyabetik Retinopati ve Katarakt Hastalığı Arasında Bağ Var Mıdır?

Şeker hastalarında katarakt daha erken yaşlarda gelişir. Diyabetik retinopatisi olan hastalarda gerekli ise önce argon lazerlerin tamamlanması gerekir. Ayrıca diyabetik makula ödemi olan hastalarda da göz içi enjeksiyon yapıldıktan sonra katarakt ameliyatı yapmak daha uygun olacaktır.

Katarakt hastalığı konusunda detaylı bilgiyi “Katarakt Nedir? Kataraktın Belirtileri ve Evreleri Nelerdir?” yazımda bulabilir, katarakt ameliyatı konusunda detaylı bilgiyi ise “Katarakt Ameliyatı Nasıl Yapılır? Ameliyatın Riskleri ve Sonrası” yazımda bulabilirsiniz.

Diyabetik Retinopatinin Tedavi Edilmemesi Sonucunda Hasta İçin Hangi Komplikasyonlara Neden Olur?

Diyabetik retinopati tedavi edilmezse sonucunda hastanın görmesini tamamen kaybetmesine neden olabilir.

Diyabetik Retinopati Konusundaki Bilimsel Çalışmalarım

  1. Diyabetik makula ödeminin spektral domain optik koherens tomografi sınıflandırması: klinik uygulamaya yeni bir öneri (İngilizce orjinalinden Türkçe’ye çevrilmiştir – doi: 10.1007/s00417-020-04640-9): Almanya merkezli Graefe’s Archive For Clinical And Experimental Ophthalmology dergisinde yayınlanan bu makalemizde diyabetik makula ödemi için yeni bir sınıflama önerisi getirdik. Diyabetik makula ödemi olan 309 hastanın 408 gözünü dahil ettiğimiz çalışmada kistoid dejenerasyonlu grup, kistoid ödem ve yaygın ödemli gruplarla karşılaştırıldığında, merkezi fovea kalınlığı istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksekti (P <0.001), ve dış retina hasarı oranı önemli ölçüde daha fazlaydı (P < 0.001).
  2. Modifiye Edilmiş “Directional” Optik Koherans Tomografi Stratejisi Kullanılarak Retinopatili ve Retinopatisiz Tip 2 Diyabets Mellitus’ta Henle Lif Tabakası Kalınlığı Ve Alan Ölçümü (İngilizce orjinalinden Türkçe’ye çevrilmiştir – doi: 10.1097/IAE.0000000000003778): Retina hastalıkları alanındaki en saygın dergi olan ‘Retina’ dergisinde yayınlanan çalışmamızda modifiye ettiğimiz yöntem ile görüntülemesi çok zor olan retinanın Henle tabakasının alan ve kalınlık ölçümünü yapmayı başardık. Çalışmamızın sonuçlarına göre Henle tabakası, proliferatif olmayan diyabetik retinopati grubunda, diyabetik retinopatisi olmayan diyabet grubuna ve kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede daha inceydi (tüm P < 0.05).
Gözün Yapısı (Gözün Anatomik Yapısı) ve Görevleri Nelerdir?

Gözün yapısını (göz anatomisini) bilmek, göz hastalıklarının teşhis ve tedavisi açısından büyük neme sahiptir. Aynı [...]

Devamını Okuyun
Vitreus Nedir? Vitreus Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

Vitreus latince bir kelime olup Türkçesi “camsı veya cam gibi” anlamına gelmektedir. İnsanlar ve diğer [...]

Devamını Okuyun
Gözde Uçuşan Cisimler (Miyodizopsi) Görmenin Nedenleri ve Tedavisi

Gözümüzde zaman zaman uçuşan cisimler görülebilmektedir.  Bu cisimler; nokta, yüzen bir kuyruk, ip, saç kılı [...]

Devamını Okuyun
Göz Sağlığı İçin Faydalı Besinler Nelerdir? Hangi Göz Hastalıklarına İyi Gelirler?

Sağlıklı beslenme tüm vücudumuzu olduğu gibi gözlerimizi de kapsar. Kilo kontrolüne paralel olarak, düzenli egzersiz [...]

Devamını Okuyun
Göz Tembelliği Nedir? Göz Tembelliğinin Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Tıbbi olarak ambliyopi olarak adlandırılan göz tembelliği, gözler arasında görme farklılıklarından kaynaklı olarak ortaya çıkan [...]

Devamını Okuyun
Üveit Nedir? Üveitin Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Üveit hastalığı, ciddi bir göz hastalığı ve bir tür iltihaplanmadır. Üveit hastalığı iridosiklitis olarak da [...]

Devamını Okuyun
Renk Körlüğü Nedir? Belirtileri Nelerdir, Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bazı kişiler belirli renkleri veya renklerin tonlarını ayırt edemezler. Görme konusunda bu sorunu yaşayan kişilerde [...]

Devamını Okuyun
Bietti Kristalin Distrofisi Nedir? Bietti Kristalin Distrofisi Tedavi Edilebilir Mi?

Gözde oluşan bazı hastalıklar çok az insanda görülmektedir. Kristalin Distrofisi’de 1937 yılında İtalyan asıllı Doktor [...]

Devamını Okuyun